Türkiye’de 2020 yılından bu yana birinci basamak sağlık kuruluşlarında doğum kontrol araçlarına temininin erişimi durduruldu.
Doğum kontrol araçlarına tekrar ücretsiz bir şekilde erişim sağlanması için faaliyet gösteren Devletin Aile Planlaması Politikalarını İzleme Projesi (Ailepol), bu konuda önemli araştırmalara imza atıyor.
Gazeteci Meltem Suat araştırma kapsamında, Türkiye’nin doğum hızı en yüksek illeri olan Urfa, Antep ve Kilis’teki aile planlaması hizmetlerine erişim durumunu inceledi.
TÜİK verilerine göre 2023 yılında doğurganlık hızının en yüksek olduğu iller Şanlıurfa (3,27), Şırnak (2,72) ve Mardin (2,40) ve Gaziantep (2,10) oldu.
Şanlıurfa 2022 yılında 3,59 ve 2021 yılında 3.81 ile doğurganlık hızının en yüksek olduğu il olmuştu.
Araştırmanın sonuçları şöyle:
- Urfa’daki saha araştırmasında kentte göçmen nüfusunun en yüksek olduğu ilçeler Akçakale, Suruç, Ceylanpınar ve yerli halkın en yoğun yaşadığı Siverek, Halfeti ve Birecik’te görev yapan aile hekimleriyle görüşüldü. İl genelindeki birinci basamak sağlık kurumlarına 6 aydır doğum kontrol araçlarının tedariki yapılmaya başlandı. Göçmen Sağlığı merkezine de iki senedir tedariki yapılmayan doğum kontrol araçlarının tedariki 6 ay içerisinde yapılmaya başlandı.
- Urfa’da adölesan doğum oranı çok yüksek. Göçmenlerin yoğunlukla ikamet ettiği Harran, Ceylanpınar ve Akçakale ilçelerinde her 100 gebeden 15’i 15 yaşında. Yerli nüfusun yaşadığı Halfeti, Viranşehir, Suruç’ta ise bu oran yüzde 6. Ayrıca ildeki adölesan doğumların yetkililer tarafından bildirimi yapılmıyor ve çocuğun ailesine herhangi bir cezai işlem uygulanmıyor.
- Antep: TÜİK verilerine göre Antep (2,10) ile kaba doğum hızının en yüksek olduğu 9. il. İldeki ortalama kaba doğum hızı ise binde 16,3. Gaziantep’te toplam çocuk nüfusu 2023 yılında 779 bin 969 olarak gerçekleşti. Kentte ikamet eden geçici korunma statüsündeki Suriyelilerin ortalama doğurganlık hızı ise 5,3 seviyesinde.
- Antep’te yaptığımız saha araştırmasında Şehitkâmil, Şahinbey ve Nizip’te görev yapan aile hekimleriyle görüştük. Bu ilçelerde bulunan birinci basamak sağlık kurumlarına Mart ayından bu yana doğum kontrol araçlarının tedariki yapılıyor. Antep’te Şahinbey ve Nizip ilçelerinde adölesan gebelik oranı yüzde 6. Şehitkâmil ilçesinde ise bu oran yüzde 2. Şahinbey ve Nizip’te ortalama ilk evlilik yaşı 16 iken ilk gebelik yaşı 17. Şehitkâmil’de ise ortalama ilk doğum yaşı 30’un üzerinde.
- Kilis: TÜİK verilerine göre Kilis’in doğurganlık hızı 1.80. Kentte ikamet eden geçici korunma statüsündeki Suriyelilerin ortalama doğurganlık hızı ise 5,3’ün üzerinde. Kilis’te doğum kontrol araçlarının temininin yapıldığı ve aile planlaması hizmetlerinin verildiği Ana Çocuk Sağlığı Merkezi kapatıldığı için ildeki aile planlaması hizmetleri konusunda bilgi ve veri alamadık.
